Guadalupetik Hondarribira iritsi eta harresi
izugarriak ikusiko dituzu. Beharbada, ez duzu hiria ikusteko denborarik
izango eta beste egun baterako uztea gomendatzen dizugu Hondarribiko
gotorlekuen ibilaldi berezia.
Dena den, hiriko gertaera garrantzitsu hauetakoren bat ezagutzeko aukera
izango duzu:
|
HONDARRIBIA***.
Gipuzkoarrek, besteak beste, herri hau aukeratzen dute Gipuzkoa ezagutzen
ez duten bisitariei lurralde hau erakusteko premian aurkitzen direnean.
Hiri eder honetan, interesgune ikusgarri ugari aurki ditzakegu: Aro
Modernoko eta gaur eguneko harresiak; Erdi Aroko hirigune bat, jatorrizko
zaporea gordetzen jakin duena berritzeak gorabehera; arrantzale-auzune
bat, pasealeku bihurtua; boladan dagoen hondartza bat; kirol-portua…
Gainera, Gipuzkoaren sarbideetako bat da hirigunetik hurbil dagoen
aireportuaren bitartez.
Kokapena. Bidasoa ibaiaren bokalean dago,
Jaizkibel mendiaren azpialdean. Irundik 3 kilometrora dago, 20ra
Donostiatik, 40ra Baionatik eta 3ra Hendaiatik. |
Hondarribia Alfontso VIII.a erregeak fundatu zuen, 1203. urtean. “Ego
Aldefonssus, Del gratia rex Catelle dono et concedo uobis concillo de
Fonte Rabia presenti et futuro forun de Sancho Sebastiano perpetuo
hauendun.” |
|
Izena. Hareatza
ugari dituen tokia denez, hortik hartu du hiri honek bere izena, hondar
hitzetik baitator. Izen ofizial hori 1980. hamarkadari dagokio. Ordura
arte Fuenterrabia izena izan zuen.
Biztanleak. 16.000 inguru hondarribiar. Biztanle horiei
uda aldean datozen bisitariak gehitu behar zaizkie, herrian dauden ostatu
anitzak betetzen dituztenak. |
Nahiko hedaturik dago zonalde honetako biztanleen artean Ońarbi (edo
Oinarbi) izena erabiltzea.
|
Burgomaisuak>
zuzentzen du alardea, Infanteriaren, Zalditeriaren eta Artilleriaren
laguntzaileekin batera. Horiezaz gainera, Infanteriako Komandante bat dago
eta Zalditeriako beste bat. Konpainia bakoitzak bere agintariak ditu,
kapitain bat buru dutela.
Txilibitua
soinu zorrotzeko txirula da, konpainietan erabiltzen dena perkusioarekin
batera (partxeak eta arradak).
|
Festak.
Irailaren lehen egunetan heltzen bazara Hondarribiara, ez ezazu
zalantzarik egin: saiatu 8an egiten den “Alardea” ikusten. Irungo
alardearen antzekoa da gauza askotan, baina musika eta jantziak ezberdinak
dira. Egun horretan, 4.000 pertsona inguruk, hogei bat konpainiatan
antolaturik, desfilea egiten dute, txukun-txukun uniformaturik. Desfile
horrekin, gogoratu nahi dute Guadalupeko Ama Birjinak 1638. urtean
hondarribiarrei eman zien babesa frantsesek hiria setiatu zutenean.
Alardearen ekitaldietako asko Guadalupeko Santutegian egiten dira,
Jaizkibel mendian.
Zirraragarria da segizioa kale Nagusitik jaisten ikustea
militar-itxurako ibilerarekin, mota guztietako zaratez inguraturik:
danbor-arradak, bandaren musika, Txilibituen soinua, elizaren
kanpai-hotsak, eskopetarien salba soinubakarrak, ofizialen agindu ozenak
eta kantinerei eskainitako txalo-zaparradak. Zure bisita 8aren aurreko
egunetan egokitzen bada, aukera daukazu txilibituen eta danborren
entseguak ikusteko. |
Alardea. Parrokia aurrean egiten den salba
|
Aparkalekua. Udan iristen bazara eta autoz, garbi esan behar dizugu
aparkatzea arazo larria dela. Pazientzia.
|
Proposatutako ibilbideak
2.800 metro ditu (joan-etorria). Horrek esan nahi du ordubeteko paseoa
duzula erritmo geldian, kontuan hartu gabe, jakina, geldialdiak.
Proposatutako
ibilbidea
|
Kirol-portuaren inguruan, erraz samar aurki dezakezu aparkaleku bat, baina
hiria zeharkatu behar duzu horretarako.
|
|
Butron pasealekuaren
hasieratik ekingo diogu paseoari, itsasertzetik. Ezkerraldean,
itsasadarraren bestaldean, Hendaia herria. Pasealeku eguzkitsua da,
atsegina eta jendetsua uda partean.
|
Muga bi ertzen arteko erdi puntuan dago.
|
Pasealekua albo batera utziko duzu bigarren kalera iristean (Belleztarren
Markesaren kalea). Kale horretatik jarraituko dugu San Pedro kalera heldu
arte. Kale horren amaieraraino joango gara.
|
Marinako auzategia*.
Magdalenaren aldiri zaharra da, hiriaren harresietatik kanpo
kokatua. Arrantzaleen auzoa zen, eta badu bereizgarri bat:
herri-arkitekturaren adibide diren zurezko balkoiak, gaur egun kolore
deigarriz margotuak (berdea, gorria, urdina). Ezinezkoa badirudi ere, etxe
horiek hondartza aurrean zeuden garai batean; hondartza desagertu egin zen
etxe moderno ugari eraikitzearen ondorioz. Gaur egun, hango kale nagusiak
San Pedro izena du. Kale horren erdian, gutxi gorabehera, ezkerraldean,
kale paraleloarekin komunikatzen duen etxe arkudun bat ikusiko dugu. Done
Pedro Itsasgizonen Kofradia zaharra da. Toki horretan, urtero, “Kutxa
entrega” izeneko festa xume eta polit bati ematen zaio hasiera.
|
Uda partean, oso toki animatua da, freskagarri bat hartzera gonbita egiten
duten terraza asko aurkituko baititugu zuhaitz artean
|
San Kristobal plazara iritsiko gara (biribilgunea) eta San Pedro kalearen
jarraipenetik egingo dugu aurrera, Jabier Ugarte izeneko kaletik. Kale
aldapatsu horretan topatuko dugu “bolborategia”.
|
Polborina*.
Bolbora-biltegi bat da, XVII. mendean eraikia. Bertan hiri
harresituaren Interpretazio Zentroa jarri da, zeinetan ikusgai
baitago, harlanduzko ganga duen esparru txikiaz gainera, hiriko harresien
historiaren inguruko ikus-entzunezko bat.
|
Jabier Ugarte kalea, 5. 20 pertsonarentzako tokia dago. Ordutegia
hizkuntzaren araberakoa izaten da (euskara, gaztelania eta frantsesa).
Aurrez aurre, Turismo-bulegoa.
|
Bolborategia bisitatu ondoren, eskuinaldera dagoen hurrengo kaletik joko
dugu (Santiago Conpostelakoa). Hortik aurrera eginez, Gipuzkoa plazara
iritsiko gara
|
Gipuzkoa plaza*.
Plaza horretako eraikin gehienak XX. mendekoak badira ere, “Erdi Aroko”
giroa gogorarazten dute. Astia baldin baduzu, ez eutsi estu-estuan
ibilbideari. Esplora itzazu “zeure kasa” hiriko etxe zaharrak. Ez zaizu
damutuko. Izenak berak ere deigarriak dira: Ubilla, Pampinot, Dendak,
Laborda… Errepara iezaiezu xehetasunei.
|
Pampinot kaletik pasatzen bazara, errepara iezaiozu Rameri jauregiari 16.
zenbakira iristean.
|
Behin plaza ikusitakoan, kale beretik jarraituko dugu, San Nikolas
kalearen gurutzera iritsi arte. Han, ezkerraldera egingo dugu, Arma
plazara joateko.
|
Arma plaza***. Hiria bere baitan hartzen duen
mendiaren tontorrean kokaturik dago. Plazaren bi albotan bi etxe daude oso
tipikoak. Hirugarren alboan,
Karlos V.aren jauregia*** (gaur eguneko
Paradorea), Erdi Aroko gaztelu zaharraren hondakinen gainean eraikia.
Laugarren alboa irekia dago, eta handik Bidasoa ibaiaren bokalea ikus
daiteke, Txingudi badian. |
←
Ez ezazu zalantzarik izan: har ezazu kafetxo bat Paradorean. Sar zaitez
gotorleku horren erdiko patioan
|
Irten zaitez Arma plazatik, eta jaitsi kale Nagusitik
|
Kale Nagusia***.
Galtzada-harriz egindako kalea, Santa Maria ateraino jaisten dena. Kale
horretan, hiriko eraikinik nabarmenenak miretsi ahal izango ditugu:
|
|
Sar zaitez elizan
|
Jasokunde eta
Sagarrondoko Ama Birjinaren Eliza***. Gotikoa da, batez ere, hainbat
atal barroko eta errenazentista dituena (XV.-XVIII. mendeak). Gurutze
latindarreko oinplanoa dauka, altura ezberdinetako hiru nabetan antolatua.
Ate nagusiak (1566) Kale Nagusira ematen du, eta osagai gotikoak eta
errenazentistak ditu nahasian. Seguruenik, iparraldeko fatxada da
osagairik zaharrenak eta orijinalenak dituena, eta bertan dago elizara
sartzeko bigarren atea. Kanpandorrea (XVIII. mendekoa) Francisco de Ibero
arkitekto gipuzkoarrak eraiki zuen, lehenagoko dorretxe batean oinarrituz.
|
|
Egin itzazu metro batzuk aurrera, Kale Nagusiaren 8. zenbakira iritsi
arte. Sar zaitez jauregiaren ezkaratzean, barrualdea ikusteko
|
Zuloaga jauregia* (8. zenbakia). Gaur egun, jauregi honetan daude
Artxibo Historikoa, Liburutegia eta erakusketa-areto bat. 1753. urtean
eraiki zuen Pedro Ignacio de Zuloagak, 1638an suntsitutako jauregiaren
hondakinen gainean. Aipatzeko modukoa da aurrealdeko fatxada, Kale
Nagusira jotzen duena. Harlanduzkoa da, eta hautsitako frontoi barrokoekin
oparo apaindutako baoak dauzka.
|
|
Ia
parez pare, Pampinot hotela ikusiko duzu, Kale Nagusiaren 5. zenbakian
|
Casadevante etxea* (5. zenbakia). Egoki zaharberritutako eraikin
hau hotel txiki zoragarria bilakatu dute (Pampinot hotela). Beheko
solairua dauka eta beste bi goian. Bao molduratuak daude guztietan.
Sarrerak frontoi hautsia du. Lehen solairuko baoa piramidez eta bolaz
apaindutako frontoiek errematatzen dute. Erdiko frontoia hautsia da, eta
bertan dago etxearen armarria.
|
|
Kale Nagusiaren erdialdean, gutxi gorabehera (20. zenbakia) Udaletxea dago
|
Udaletxea*. Oinplano laukizuzena dauka eta bi
isurkiko estalkia. Aurrealdeak beheko solairua du, eta bertan erdi-puntuko
hiru arku dituen arkupea. Hareazko harlanduz eraikia dago, eta kuxindurak
ditu kantoietan eta arkuen uztaietan. Aurrealdeko hiru baoak hiriaren bi
armarri handik bereizten dituzte, eta balkoi luze batek babesten ditu.
Aipagarria da, halaber, harrizko erlaitza, zur landuzko harburuak eta
hegal handi bat dauzkana
|
|
Kale Nagusia Santa Maria atean amaitzen da. Igaro zaitez atearen arkuaren
azpian, eta eskuinaldera egin, espaloitik
|
Santa Maria atea*.
Kale Nagusia ate horretan amaitzen da. Behin atea zeharkaturik, jira eman
eta ikus ezazu. Errepara iezaiozu atearen gainean dagoen hiriaren
armarriari, Guadalupeko Ama Birjinaren irudiak babesten du.
|
|
Harresien pasealekura (Harresilanda kalea) helduko zara. Hortik harresien
zatirik ikusgarriena behatu ahal izango duzu. Paseoa gotorlekuaren hobia
zegoen tokitik igarotzen da.
|
|
Erreginaren baluartea, zati bat berritua duena. Hondoan, hiria zaintzeko
garitetako bat.
|
Zurezko zubi baten azpitik pasatuko zara. San Nikolas ateari dagokio. Ate
hori 2000. urtean zabaldu zen berriro, hainbat urtetan itxita egon ondoren
|
Harresiak***. Erreginaren eta Leiba
baluarteak ikusgarriak dira, baita biak elkarren artean lotzen dituzten
horma-atalak ere. XVIII. mendearen amaieran, tropa frantziarrek
leherrarazi egin zuten hiria inguratzen zuten harresien zati handi bat.
Zorionez, Bakea sinatu zen erabat suntsitu baino lehen. Harresiaren zati
batek hobi bat eta beste gotorleku batzuk zeuzkan aurrealdean; oraindik
ere ikus daitezke aztarna batzuk. |
|
Harresiaren azken zatia Jaizkibel etorbidean dago. Zeharka ezazu, San
Kristobal plazaraino iritsi arte
|
Harresia harlandu handiz
estalia dago, eta ezponda arin bat dauka. Goialdean, sekzio
erdizirkularreko moldura bat dauka, “kordoia” izenekoa. Hortik aurrera
amaitu egiten da ezponda, eta “parapeto” bat hasten da. Parapeto horren
zenbait tokitan, artilleriarako kanoi-zuloak zabaltzen ziren, baina ez da
batere kontserbatu. Harresia amaitzen den tokian (Jaizkibel etorbideko 2.
zenbakian) Magdalenaren kuboa zegoen, jadanik desagertua. |
Leiba baluartearen albo batetik, galeria hori ikus daiteke; harresia
kurritzen zuena barrualdetik. Etsaiak tunelak egin zitzan eragoztea zen
haren zeregina.
|
Har ezazu Bernat Etxepare kalea eta haren jarraian dagoena: Zuloaga kalea.
Jarraitu desbideratu gabe abiapuntura iritsi arte.
|
Hondarribiako hondartza**
handia da. Kirol- eta arrantza-portuen artean dago.
Arrantza portuaHiguer
lurmuturretik oso gertu dago. Bainu bat hartu nahi baduzu eta eguraldi ona
izanez gero, aprobetxa ezazu aukera. Toki horretatik oso hurbil, Asturiaga
senaia aurkitzen da, erromatarren garaian portu gisa erabiltzen zena. |
|
Hondarribiatik irten, Guadalupe edo Jaizkibel adierazten duten
bide-seinaleei jarraituz (GI-3440 errepidea). Utz ezazu autoa
santutegiaren atzean dagoen aparkalekuan
|
Guadalupeko Andre
Mariren Santutegia*, Jaizkibel mendian. Hortik hiri osoa ikusten da.
Hondarribiarrek debozio handia izan diote beti Guadalupeko Ama Birjinari,
hiriaren patroia baita. Santutegi honetara igotzen dira alardeko
parte-hartzaileak, irailaren 8an, beren patroia gurtzera. |
Horregatik egiten dira ezkontza asko Santutegian. Erraz jabetuko zara
horretaz larunbat batean hurbiltzen bazara.
|
Gotorlekurako sarrera santutegiaren atzealdean dago, aparkalekutik gertu.
Badaude bisita gidatuak udako igande-eguerdietan. Itxita aurkitzen baduzu,
ingura ezazu, horretarako prestaturik dagoen bidetik
|
Guadalupeko Andre
Mariren gotorlekua***. 1900. urtean inauguratu zen, eta “Oiartzungo
lubakien eremua” eratzeko Gipuzkoan eraiki ziren hiru gotorlekuetatik
handiena da. 1.000 pertsona eta hirurogei kanoi har zitzakeen barnean.
Gaur egun udalaren ondasuna da. Birgaitze-prozesu bat izan du, garai
hartako teknologia militarra erabat errespetatu ez duena. (Guadalupeko
gotorlekuaren inguruko monografikoa. |
|
Jarrai ezazu errepidetik. Goza itzazu itsasoaren eta kostaldearen bista
zoragarriak. Paradore zaharraren hondakinetan, orientazio-mahai bat dago,
bista ezin ederragoak eskaintzen dituena eskualde osoaren gainean
|
Karlistaden gotorlekuak
eta dorreak. Azken karlistadan, Jaizkibelgo tontor-esparruan,
liberalek bost dorre eta hiru gotorleku eraiki zituzten: Guadalupe (ez zen
gaur egunekoa), S. Enrike eta Lord John Hay. Dorreetako batzuk errepidetik
ikus daitezke. Paradorearen hondakinen ondoan aurkitzen da sartzen
errazena den dorrea, baina okerren kontserbatu dena da aldi berean.
Denboraz urri bazabiltza, ez zaitez saiatu dorreak bisitatzen. |
Lord Jhon Hay gotorlekua da hobekien kontserbatu dena. Bisitatu nahi
baduzu, utzi errepidea, eta sartu “Arrokaundieta” errotuluak seinalatzen
duen bidetik. Mahaiak dituen atseden-lekua da. Gotorlekua mahaien artean
dago.
|
Hondarribian bi kanpin aurkituko dituzu. Haietako bat Jaizkibel
mendi-magalean dago (Guadaluperako bidean), eta bestea Higuer farotik
gertu. Herrian, golf-zelai bat dago, 18 zulokoa |
Non lo egin?
Turismo Paradorea****. Tel.: 943 64 55 00
Pampinot hotela***. Tel.: 943 64 06 00
Obispo hotela***. Tel.: 943 64 54 00
Txoko Goxoa ostatua. Tel.: 943 64 46 58
Faroaren kanpina (3. mailakoa). Tel.: 943 64 10 08
Jaizkibel kanpina (3.
mailakoa). Tel.: 943 64 16 79
|
Bitxia bada ere, Higuer faroaren kanpina itxi egin zen hilerri-proiektu
baterako. Lasai. Ez du sekula funtzionatu izan kanpin bezala… |