TXORITOKIETA GOTORLEKUA*

Txoritokieta gotorlekua 1890. urtean inauguratu zen eta eraikitzen amaitutako hiruretatik txikiena da; aurrena Oiartzungo Zelai atrintxeratua eta, ondoren, haren eraikuntza gelditzean, Oiartzungo Hesi Posizioa eratzeko asmoz bukatu ziren hiruretatik alegia. Txoritokieta mendiaren gailurrean dago, eta hortik datorkio izena.

Behin betiko proiektua (1887) Luis Nieva ingeniari militarrak prestatu zuen, Gipuzkoan Pirinioen defentsa aztertzeaz arduratzen zen Batzordeak eginiko aurreproiektua garatu zuenak hain zuzen.

Gotorlekuak gurutze formako gorputz handi bat du erdialdean. Gorputzaren besoetan hiru barbeta bateria (hau da, kanoi-zulo gabeko bateriak) eraiki ziren. Bateriak luzera eta orientazio desberdinetako zazpi sektorez osatutako parapeto batez mugatuta daude, eta sektoreak lubakiaren eskarparaino erortzen dira kanpoko ezponda motzean.

Erdiko gorputzaren barrualdean bolbora biltegi bat dago, zirkulaziorako galeria batez inguratua, aireztatzeko eta argiztatzeko konduktu ugarirekin. Baita ere daude jaurtigaien bi biltegi, bi babesleku artilleriaren zerbitzarientzako eta zaintza taldearentzako (azken horrek sarrerako atera begira dauden gezileihoak ditu)…

	Hego mendebaldeko bateriak (19) Hernanira begira du tiroa eta 1,40 m-ko altuera duen parapeto batek inguratzen du, hormigoizko zabalguneen —gaur egun, belarrez estalita— parean barruranzko hiru erdi zilindro (17) dituen parapeto batek hain zuzen ere. Bi gangadun komunikabide dauzka: batek (33) zerbitzuaren bidea du (35) eta horretan barruko geletarako sarbideak daude eta besteak (16) erdiko bateria (14) du.
	Erdiko bateriak (14), hego ekialdera begira dagoenak, artilleriako bi pieza sartzeko lekua du. Hego mendebaldeko eta ipar ekialdeko bateriekin lotuta dago, gangadun komunikabide sendo banaz (16 eta 11, hurrenez urren).
	Ipar ekialdeko bateriak (8), bi pieza edukitzeko lekua duenak, tiroa Oiartzunera begira du eta erdiko bateriari lotuta dago, gangadun komunikabide (11) baten bidez. Horren erdian, babesleku bat dago piezen zerbitzarientzako (37) eta jaurtigaien biltegi baterako (29) atari bezala funtzionatzeko. Zerbitzu bidea (35) bateriara iristen da arrapala motz baten bidez. Parapetora igotzeko eskailera bat ere badu.

 Bateriez gain, gotorlekuak kuartel bat du, pentagono irregularreko oinplanoa duena. Bi alde luzeak eskarparen (lubakiaren barruko aldea) zati dira eta bakoitzak 22 gezileiho ditu gotorlekuaren zeharkako defentsarako. Beste hiru aldeak 4 m-ko lodiera duen barruko lubaki batek mugatzen ditu; lubaki hori gotorleku barruko zerbitzu bidearekin bi eskaileren bidez komunikatzen da eta sartzeko atea eta leiho ugari ditu. Eraikuntzaren erdialdean patio bat dago (honek ere pentagono itxura du) eta horren inguruan hainbat gela daude: 60 gizonentzako (gerra garaian 90 lagunentzako) lekua duen logela bat, agintarientzako pabiloiak, sukaldea, zabaltzara ematen duen eskailera, etab. Patioaren azpian ur depositua dago (25 m3), lau hilabete eta erdian zehar soldadu talde bat hornitzeko adina ur eduki dezakeena

Kuartelaren bista, baterietatik. Zabaltzako gezileihodun parapetoa eta erdiko patioa ikus daitezke.

Zabaltza parapeto batek mugatzen du perimetro osoan zehar eta parapetoan gotorlekuaren kanpoaldea, zerbitzu bidea eta ipar ekialdeko bateria defendatzeko 77 gezileiho bertikal daude, etsaia gotorlekuan sar ez zedin.

Kanpoko lubakiak dekagono irregular itxura du. Hondoaren zabalera 3 m-koa da eta goiko aldearena 4 m-koa. Eskarpa eta kontraeskarparen estalkia, nagusiki, harlangaitz poligonaleko horma baten bidez egin zen. Hori defendatzeko, kuartelaren gezileihoak eta alboa babesteko bateria txiki bat erabiltzen ziren. Azken horrek barruko lubakitik kanpoko lubakira ematen zuen atea ere defendatzen zuen.

Gotorlekurako sartu baskula moduko zubi altxagarri baten bidez sartzen ziren. Horren atzean, bi orriko erreja batek ixten zuen gotorlekua, zerbitzu bideari lekua uzten ziolarik; bidea, eskuinaldean, trabesaz mugatua zegoen (komunikazio tunela barrualdearekin eta bateriekin hasten den lekuan) eta, ezkerraldean, barruko lubakiaz.

Gotorleku inguruaren defentsa infanteriarentzako zortzi trintxera gehigarriren eskuetan geratu zen; baina, dirudienez, ez ziren induskatu.

Aireko bista ( Argazkia: Gipuzkoako Foru Aldundia)

Hasierako armamentua 15 cm-ko 6 “Ordoñez” kanoiek osatzen zuten eta bateria bakoitzean bi pieza ipini ziren. 1896ko martxoan, artilleriaren zati bat kentzea erabaki zen eta, beranduago, 4 kanoi (12 cm-koak) eta 2 Obus (15 cm-koak) jaso zituen (azken hauek erdiko baterian kokatzeko); horiek mugikorrak (gurpilekin) eta brontze trinkotuzkoak ziren. Orduantxe (1897) planteatu zen parapetoak eta zelaiguneak armamentu berrira egokitzea; hala, gotorlekuak gaur egun duen itxura hartu zuen.

1933. urterako artilleria gabe zegoen eta ez zuen jadanik inolako zerbitzurik betetzen. Hogei urte beranduago gotorlekua salgai jarri zen baina ez zen saldu 1993. urte arte: Errenteriako Udalak erosi zuen (sal- erosketa ordea, 1996an sinatu zen).

Inguruak

Gotorlekura iristeko bidearen hasieran, Aitzetako Zabala eta Berrozpin I, II eta III trikuharriak bisitatzeko bidea adierazten da. Guztiak Txoritokietako trikuharrien estaziokoak dira, Txoritokietako menhirra bezala, trikuharrietatik 400 m hego mendebaldera dagoena.El fuerte de Txoritokieta, inaugurado en 1890, es el menor de los tres finalizados con la intención de constituir, primero, el Campo atrincherado de Oyarzun y, más tarde, al interrumpirse la construcción de éste, la Posición Barrera de Oyarzun. Está situado en la cima del monte Txoritokieta, del que toma la denominación.