Aurkezpena
Tomás López Vargas-Machuca XVIII. mendeko kartografo bat izan zen.
Haren mapek XVIII. mendean eta XIX. mendearen zati handi batean Espainiako
kartografian zegoen hutsune handia bete zuten. Mapa horien grabatua
bikaina zen, baina huts asko zituen. Hala ere, asko zabaldu ziren, besteak
beste, beste maparik ez zegoelako.
Azterlan honek neurri batean bakarrik dihardu Tomás López
kartografoaren inguruan. Izan ere, gure helburua haren jardunaren beste
alderdi bat ezagutaraztea da: Tomás López inoiz argitaratu gabeko geografi
hiztegi handi baten bultzatzailea izan zen. Egia da haren lanaren bi
alderdi horiek elkarri lotuta daudela, mapak egiteko biltzen zituen
dokumentuak hiztegirako ere baliatzen baitzituen, eta alderantziz. Hala,
urteetan zehar, Tomás Lópezek sekulako dokumentu pila bildu zuen (gutunak,
galderei emandako erantzunak, herrietako istorioak, deskripzio
geografikoak, kartografi zirriborroak, e.a.). Duela hamarkada batzuk arte
argitaratu gabe egon dira, Liburutegi Nazionalean gordeak.
Azken urteotan, aurrez ikerketa planik egin gabe, historialari batzuk
Tomás Lópezek jasotako informazioa aztertuz eta argitaratuz joan dira,
probintziaz probintzia. Lan hau ere ikerketa historiko-geografiko horren
barruan kokatzen da.
Hemen aintzakotzat hartu dugun eremu geografikoa Gipuzkoa da. Lurralde
historiko horri buruzko dokumentazioaren azterlan orokorra eta
transkripzioa aurkezten ditugu, bai eta Tomás Lópezek berak
egindakoGipuzkoako mapa ere.
Lan hau Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta Gipuzkoa Donostia Kutxa
Fundazioaren diru laguntzari esker argitaratu da.
(Traducción: Juana Lasa)
|
Presentación
Tomás López Vargas-Machuca fue un cartógrafo del siglo XVIII cuyos
mapas llenaron el gran vacío existente en la cartografía española del
siglo XVIII y de gran parte del siglo XIX. El grabado de tales mapas era
esmerado, pero contenían abundantes errores, circunstancia que no impidió
su gran difusión, entre otras razones porque no existían otros.
El presente estudio solo en parte trata del Tomás López cartógrafo, pues
su objetivo es la difusión de otra faceta de su actividad como es la de
impulsor de un gran diccionario geográfico que no llegó a publicarse.
Cierto es que ambas facetas de su trabajo están íntimamente ligadas, pues
el acopio documental destinado a la formación de mapas era igualmente
aplicable al diccionario y viceversa. De esta forma, Tomás López fue
acumulando a lo largo de los años cantidades ingentes de documentos
(correspondencia, respuestas a interrogatorios, historias locales,
descripciones geográficas, bosquejos cartográficos, etc.) que hasta hace
algunas décadas permanecían inéditos en los depósitos de la Biblioteca
Nacional.
En los últimos años -sin existir un plan previo de investigación- diversos
historiadores han estudiado y publicado por provincias la documentación
recopilada por Tomás López, enmarcándose el presente trabajo en este
contexto de investigación historico-geográfica.
El ámbito geográfico de referencia elegido ha sido Gipuzkoa, aportándose
el estudio genérico y transcripción de la documentación referente al
citado Territorio Histórico, así como del mapa que el mismo autor realizó
de Gipuzkoa.
La publicación del presente trabajo ha sido posible gracias a la
contribución económica de la Diputación Foral de Gipuzkoa y de la
Fundación de la Caja de Ahorros Gipuzkoa-Donostia. |